Van klager tot drager
In de huidige ontwikkelingen binnen de hulpverlening zien we een toegenomen aandacht voor participatie van gebruikers. Dit uit zich op verschillende vlakken. Binnen de hulpverlening en in het welzijnswerk zien we de ontwikkeling van verschillende methodieken (zoals maatzorg, empowerment, …) waar participatie steeds als een belangrijk methodisch principe naar voor geschoven wordt. Ook bij het wetenschappelijk onderzoek bestaat er een groeiende aandacht voor participatieve onderzoeksmethoden. Op verschillende politieke niveaus uit men de wil om diverse bevolkingsgroepen meer bij het beleid te betrekken en een dialoog op te zetten.
Ook binnen het concept van Integrale Jeugdhulp (IJH) staan de inbreng en participatie van gebruikers centraal. Tijdens de experimenteerfase van IJH stond de betrokkenheid van gebruikers binnen de individuele hulpverleningsrelatie op de agenda. Het opzetten van participatieprocessen is echter geen evidentie. Rekening houden met het cliëntenperspectief in de (jeugd)hulpverlening vergt een mentaliteitswijziging van hulpverleners, gebruikers, organisaties en overheid. De hulpverlener moet het traject meer in handen (durven) leggen van de gebruiker en meer afstand nemen ten aanzien van taken en verantwoordelijkheden van de gebruiker. Gebruikers daarentegen moeten leren om zich minder afhankelijk op te stellen (vaak een overlevingsstrategie) en mogelijkheden krijgen en gebruiken om hun eigen leven (terug) in handen te nemen. Het is een proces dat tijd vraagt. De verantwoordelijkheid om een kwalitatieve hulpverlening aan te bieden, blijft bij de hulpverleners en dienst zelf. Om deze mentaliteitswijziging tot stand te brengen, moet er vanuit Integrale Jeugdhulp in de toekomst verdere inspanningen geleverd worden.
Dit dossier bestaat uit twee grote delen: In het eerste deel beschrijven we het proces dat de projectgroep „de kids en wij (de ouders)‟ doorliep. We geven een aantal knelpunten en aandachtspunten weer met betrekking tot de jeugdhulpverlening en formuleren hierbij een aantal veranderingsvoorstellen. Dit doen we als praktijkvoorbeeld om in een tweede deel weer te geven hoe zulke processen binnen Recht-Op uitgebouwd worden. Mensen in armoede komen in taakgerichte groepen samen om te denken over themas omtrent armoede en om beleidsaanbevelingen te formuleren. We reiken een aantal handvatten en tips aan om binnen organisaties en sectoren taakgerichte groepen op te starten en zo de stem van de gebruikers in het beleid te brengen.